Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ζητά απαντήσεις από την κυβέρνηση μετά τα δημοσιεύματα MME και τις δηλώσεις του Υπεύθυνου της Frontex για παραβιάσεις δικαιωμάτων στα σύνορα και το ναυάγιο της Πύλου. Καμία έκπτωση στο κράτος δικαίου, πλήρης διαφάνεια και λογοδοσία και προστασία της ανθρώπινης ζωής.

Με πρωτοβουλία του τομεάρχη Μετανάστευσης και Ασύλου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Γιώργου Ψυχογιού, κατατέθηκε Ερώτηση με αφορμή νέες αποκαλύψεις από το διεθνές πρακτορείο Associated Press και τον δημοσιογραφικό οργανισμό Solomon για τις πρακτικές παράνομων επαναπροωθήσεων και τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης στο πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η Frontex έχει ανοίξει φάκελο για τουλάχιστον 12 περιστατικά πιθανών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ ο εκτελεστικός διευθυντής του οργανισμού φέρεται να έχει παραδεχθεί πως στην Ελλάδα έχει δημιουργηθεί «αίσθηση ατιμωρησίας».

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι, κατά τη διάρκεια του ναυαγίου στην Πύλο, οι ελληνικές αρχές αρνήθηκαν τη συνδρομή της Frontex με drone, ενέργεια που θολώνει την εικόνα για τις συνθήκες του δυστυχήματος και εγείρει υπόνοιες συγκάλυψης.

Η σοβαρότητα της κατάστασης αναδεικνύεται και από τις πρόσφατες δηλώσεις του Υπευθύνου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex, Γιόνας Γκριμχέντεν, ο οποίος σε διεθνή μέσα ενημέρωσης (POLITICO και WELT) προειδοποίησε ότι η Frontex εξετάζει το ενδεχόμενο να ζητήσει την εκκίνηση διαδικασίας επί παραβάσει κατά της Ελλάδας λόγω συστηματικών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα. Ο ίδιος επισήμανε ότι σχεδόν το ένα τρίτο των ανοιχτών υποθέσεων παραβιάσεων στην Ε.Ε. αφορά τη χώρα μας, χαρακτηρίζοντας την Ελλάδα ως «το μεγαλύτερο πρόβλημα» στον τομέα αυτό.

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ καλεί την κυβέρνηση να δώσει απαντήσεις, να ενισχύσει τη διαφάνεια και να πάρει ξεκάθαρη θέση για όσα γράφονται και λέγονται από ΜΜΕ και την ίδια τη Frontex, ώστε να μην υπάρχει καμία συγκάλυψη και να προστατεύεται το κύρος και ο σεβασμός στο διεθνές δίκαιο και τα θεμελιώδη δικαιώματα, που αποτελούν ισχυρό επιχείρημα για τη χώρα απέναντι σε όσους το παραβιάζουν.

Η Ερώτηση θέτει το κρίσιμο ερώτημα: πώς είναι δυνατόν να συνεχίζονται, σύμφωνα με τις μαρτυρίες και τις καταγγελίες που παρατίθενται, τέτοιες πρακτικές στα σύνορα της Ευρώπης χωρίς λογοδοσία; Ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη για τις φερόμενες πολύ σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και την απαξίωση της ανθρώπινης ζωής;

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ καλεί την κυβέρνηση να διερευνήσει πλήρως τα περιστατικά, να δημοσιοποιήσει τα πορίσματα και να διασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή του κράτους δικαίου στον συγκεκριμένο τομέα και συνολικά στη χώρα.

Ακολουθεί η Ερώτηση όπως κατατέθηκε:

Αθήνα, 28 Απριλίου 2025

ΕΡΩΤΗΣΗ

Προς τους κ. Υπουργούς

Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής

Μετανάστευσης και Ασύλου

Θέμα: Σοβαρά ερωτήματα για την τήρηση του Διεθνούς Δικαίου στα σύνορα και τις επιχειρήσεις Έρευνας και Διάσωσης τίθενται πλέον και από την Frontex. Η κυβέρνηση οφείλει να δώσει άμεσα απαντήσεις στην κοινωνία και την ΕΕ.

Το τελευταίο διάστημα, έρχονται στο φως διαδοχικά δημοσιεύματα και μαρτυρίες που καταδεικνύουν τη συστηματική και οργανωμένη πρακτική παράνομων επαναπροωθήσεων αιτούντων άσυλο από τις ελληνικές αρχές, ιδίως στα θαλάσσια σύνορα.

Σε πρόσφατο αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του δημοσιογραφικού οργανισμού Solomon[1], αναφέρεται πως ο ίδιος ο εκτελεστικός διευθυντής της Frontex, Χανς Λέιτενς, παραδέχθηκε εσωτερικά ότι η στάση ανοχής απέναντι σε αυτές τις πρακτικές στην Ελλάδα έχει δημιουργήσει «αίσθηση ατιμωρησίας».

Παράλληλα, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Associated Press[2], η Frontex έχει ανοίξει φάκελο για τουλάχιστον 12 περιστατικά πιθανών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις ελληνικές αρχές. Πρόκειται για περιστατικά που φέρονται να συνέβησαν το 2024 και να αφορούν βίαιες και εξευτελιστικές πρακτικές κατά μεταναστών και προσφύγων, πολλές φορές σε συνθήκες πλήρους σιωπής και αδιαφάνειας.

Παρότι η ελληνική κυβέρνηση απορρίπτει κατηγορηματικά τις καταγγελίες αυτές, η διεθνής εικόνα της χώρας επιβαρύνεται διαρκώς, ενώ αυξάνεται η ανησυχία για την υπονόμευση του κράτους δικαίου και την αποδυνάμωση θεμελιωδών δημοκρατικών εγγυήσεων. Τα ερωτήματα που τίθενται πλέον είναι πολιτικά, θεσμικά και ηθικά.

Ενδεικτικό της σοβαρότητας της κατάστασης είναι και η υπόθεση του ναυαγίου στην Πύλο, όπου δεκάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Όπως αποκαλύπτει το ρεπορτάζ του Solomon, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης η Frontex προσφέρθηκε να συνδράμει από αέρος με χρήση drone, πρόταση που απορρίφθηκε από τις ελληνικές αρχές, προκαλώντας ερωτήματα ως προς τη βούληση των αρχών να υπάρχει πλήρης καταγραφή και διαφάνεια των γεγονότων. Η άρνηση αυτή, σε συνδυασμό με την προσπάθεια μετακύλισης ευθυνών αποκλειστικά στους διακινητές, υποδηλώνει μια πιθανή μεθόδευση συγκάλυψης ενεργειών ή παραλείψεων. Το γεγονός ότι η Frontex δεν έχει πλήρη ενημέρωση για το συμβάν, ενισχύει περαιτέρω την εντύπωση ότι η επιχείρηση δεν έγινε με γνώμονα το διεθνές δίκαιο και την προστασία της ανθρώπινης ζωής.

Είναι δυνατό να ακολουθούνται τέτοιες πρακτικές, παρά τις διεθνείς εκκλήσεις για τήρηση της νομιμότητας; Με ποια μέτρα διασφαλίζεται η λογοδοσία των αρχών και η προστασία των πιο ευάλωτων;

Το καθεστώς «γκρίζας ζώνης δικαίου» που φαίνεται να έχει παγιωθεί δεν συνιστά απλώς παραβίαση διεθνών υποχρεώσεων της Ελλάδας συνιστά ευθεία απειλή για τον πυρήνα της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου.

Η σοβαρότητα της κατάστασης υπογραμμίζεται περαιτέρω από τις δηλώσεις του Υπεύθυνου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex, Γιόνας Γκριμχέντεν, ο οποίος δήλωσε σε διεθνή μέσα (POLITICO[3] & WELT[4]) ότι η Frontex εξετάζει πλέον το ενδεχόμενο να ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την εκκίνηση διαδικασίας επί παραβάσει κατά της Ελλάδας, λόγω της συστηματικής παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα. Όπως ανέφερε, η Ελλάδα αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ε.Ε. στον τομέα αυτό, με σχεδόν το ένα τρίτο των ανοιχτών υποθέσεων να αφορούν την ελληνική πλευρά. Ειδικότερα, μετά από καταγγελία για περιστατικό ανοιχτά της Λέσβου (3/4/2025), η Frontex συγκεντρώνει οπτικοακουστικό υλικό και μαρτυρίες, και δεν αποκλείει την αναστολή χρηματοδότησης ή ακόμη και την αποχώρηση από τη χώρα. Ωστόσο, ο ίδιος σημειώνει πως κάτι τέτοιο θα στερούσε από την Ε.Ε. τη δυνατότητα εποπτείας.

Κατόπιν των ανωτέρω,

Επειδή, η Ελλάδα ως συμβαλλόμενο κράτος στη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (άρθρο 98 §2), στη Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ανθρώπινης Ζωής στη Θάλασσα (SOLAS, κεφ. V) και στη Σύμβαση για τη Ναυτική Έρευνα και Διάσωση (SAR, κεφ. 2.1.10 και 1.3.2), έχει υποχρέωση να παρέχει αποτελεσματική έρευνα και διάσωση, ανεξαρτήτως της κατάστασης του διασωζόμενου, διασφαλίζοντας ασφαλή μεταφορά και ιατρική φροντίδα.

Επειδή, στο άρθρο 33 της Σύμβασης της Γενεύης προβλέπεται ρητά ότι οι συμβαλλόμενες χώρες απαγορεύεται να προβαίνουν σε απελάσεις ή επαναπροωθήσεις καθ’ οιονδήποτε τρόπο στα σύνορα εδαφών κρατών στα οποία η ελευθερία και η ζωή απειλούνται.

Επειδή, οι καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις είναι συνεχείς και διεθνώς αναγνωρισμένες, γεγονός που πλήττει την αξιοπιστία της χώρας και την τήρηση των διεθνών υποχρεώσεών της.

Επειδή, η απουσία διαφάνειας και λογοδοσίας υπονομεύει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας στους θεσμούς και το κράτος δικαίου.

Επειδή, η απόρριψη της προσφερόμενης συνδρομής από τη Frontex στο ναυάγιο της Πύλου ενισχύει την υπόνοια συγκάλυψης και πολιτικής σκοπιμότητας και θίγει τον ρόλο της Frontex ως ανεξάρτητου παρατηρητή και ελεγκτικού μηχανισμού στις κοινές επιχειρήσεις.

Επειδή, πέραν της απρεπούς και αντιθεσμικής στάσης του Υπουργείου απέναντι στο πόρισμα της έρευνας του Συνηγόρου του Πολίτη για το ναυάγιο της Πύλου –της μοναδικής που διεξήχθη– δεν έχει υπάρξει κάποια ενημέρωση για ανάληψη δράσεων επ’ αυτού.

Επειδή, η απόδοση ευθυνών όταν χάνονται ανθρώπινες ζωές είναι κρίσιμο ζήτημα για την εμπέδωση του Κράτους Δικαίου.

Επειδή, ο Υπεύθυνος Προστασίας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (ΥΠΘΔ) στο Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου έχει αρμοδιότητα τη συλλογή και προκαταρκτική αξιολόγηση καταγγελιών για φερόμενες παραβάσεις Θεμελιωδών Δικαιωμάτων κατά την είσοδο στη χώρα (παρ.1, αρ. 49, Ν. 4960/2022 / Α’ 145/22.07.2022)

Επειδή, η Ειδική Επιτροπή για τη Συμμόρφωση με τα Θεμελιώδη Δικαιώματα που έχει συσταθεί στο Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου έχει ως αρμοδιότητα (παρ.1, αρ. 50, Ν. 4960/2022 / Α’ 145/22.07.2022) την παρακολούθηση των διαδικασιών και της εφαρμογής της εθνικής, ενωσιακής και διεθνούς νομοθεσίας στους τομείς της προστασίας των συνόρων.

Επειδή, εξετάζεται το ενδεχόμενο προσφυγής στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εκκίνηση διαδικασίας επί παραβάσει κατά της Ελλάδας λόγω επαναπροωθήσεων και συστηματικών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Επειδή, όσα αναφέρει ο κος Γκριμχέντεν δεν προσβάλλουν απλώς τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ελλάδας, τραυματίζουν βαθιά την αξιοπιστία του ελληνικού κράτους, υπονομεύουν το κράτος δικαίου και αποδυναμώνουν τις βάσεις της ευρωπαϊκής έννομης τάξης.

Ερωτώνται οι αρμόδιοι Υπουργοί

Προτίθεται η κυβέρνηση να διερευνήσει σε βάθος τις καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις και να δημοσιοποιήσει τα πορίσματα των ερευνών;
Ποια μέτρα έχουν ληφθεί για τη διασφάλιση της τήρησης του διεθνούς δικαίου στα σύνορα και τη λογοδοσία των εμπλεκόμενων αρχών;
Πώς αιτιολογείται η άρνηση της συνδρομής από τη Frontex στο περιστατικό του ναυαγίου στην Πύλο;
Σε ποιες ενέργειες σκοπεύει να προχωρήσει η κυβέρνηση για να αποκαταστήσει τη διεθνή εικόνα της χώρας και να ενισχύσει την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα;
Προτίθεται η κυβέρνηση να απαντήσει επισήμως στις δηλώσεις του Υπευθύνου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex;

Οι Ερωτώντες/ώσες Βουλευτές/ριες

Ψυχογιός Γεώργιος

Μεϊκόπουλος Αλέξανδρος

Ακρίτα Ελένη (Έλενα)

Βέττα Καλλιόπη

Γαβρήλος Γιώργος

Γεροβασίλη Όλγα

Δούρου Ειρήνη (Ρένα)

Ζαμπάρας Μιλτιάδης

Μπάρκας Κωνσταντίνος

Παναγιωτόπουλος Ανδρέας

Παπαηλιού Γιώργος